. . . Handelingsperspectief bij alcoholproblematiek

Handelingsperspectief bij alcoholproblematiek

Het vroegtijdig herkennen van problematisch alcoholgebruik is lastig, ook voor zorgprofessionals. Toch is dat wel belangrijk. Overmatig drinken geeft namelijk een verhoogd risico op onder meer ongelukken, psychosociale problematiek, verslaving, kanker, cardiovasculaire ziekten en vroegtijdige sterfte. Ook heeft het grote impact op de omgeving. Zorgprofessionals spelen een belangrijke rol bij het herkennen van problematisch alcoholgebruik, en bij het bieden van hulp. Op deze pagina vertellen verschillende professionals over het belang van vroegsignalering en vind je praktische materialen voor vroegtijdig herkennen van problematisch alcoholgebruik.

“De uitdaging van het behandelen van alcoholproblematiek zit er met name in dat alcoholgebruik zo sociaal-maatschappelijk geaccepteerd is.”

Petra Ooms, huisarts in Amsterdam

Snel naar

Over het SVA

Het Samenwerkingsverband Vroegsignalering Alcoholproblematiek (SVA) staat voor een samenleving waar problematisch alcoholgebruik zo veel mogelijk wordt voorkomen – en als er toch sprake van is, tijdig wordt (h)erkend en behandeld.

Onze aandacht gaat vooral uit naar het bespreekbaar maken van alcoholgebruik. Daarnaast naar het wegnemen van drempels tot hulpverlening, het agenderen van het belang van vroegsignalering bij professionals, vrijwilligers en naasten. Als laatste naar het faciliteren van deze groepen, zodat zij adequaat signaleren en hulp bieden of doorverwijzen.
Lees meer over het SVA

De rol van (zorg)professionals in alcoholpreventie

René Héman, voorzitter KNMG over het belang van vroegsignalering en alcoholpreventie

Landelijk platform Allesoverdrinken.nl

Op het landelijke platform Allesoverdrinken zijn diverse preventieve alcoholinterventies bij elkaar verzameld. Het is een samenhangend systeem van effectieve online en offline interventies voor drinkers en naasten. Ook professionals kunnen hiernaartoe doorverwijzen. Zie ook handige informatie voor professionals.

Overmatige drinkers worden met tips, feitjes en ervaringsverhalen gestimuleerd hun alcoholgebruik eens kritisch te bekijken en te veranderen. Ook kunnen ze eenvoudig passende ondersteuning of hulp zoeken met behulp van eenzelftest, zelfhulpmodules, adviesgesprekken en begeleide modules. 

Allesoverdrinken.nl is relevant voor alle drinkers, en heeft daarnaast specifiek aanbod voor ouderen, zwangeren en naastbetrokkenen van drinkers.

Allesoverdrinken.nl is het resultaat van het project ‘Versterken van de preventie en vroegsignalerings- en zorgketen’. Het platform is ontwikkeld in het kader van het Nationaal Preventieakkoord  door Verslavingskunde Nederland onder de vlag van het Samenwerkingsverband Vroegsignalering Alcoholproblematiek

Eerstelijnszorg

De eerstelijnszorg is de zorg waar iedereen terecht kan zonder verwijzing. Een belangrijk contact in de vroegsignalering van alcoholproblematiek. Lees meer over Werkgroep Eerstelijnszorg

Volgens Petra Ooms, huisarts in Amsterdam “is alcohol overal, en is het een onderdeel geworden van de leefstijl.”

Vragen naar het alcoholgebruik van de patiënt is de eerste stap in vroegsignalering. Hoe u dit als zorgprofessional doet zonder veroordelend te zijn, leest u in de handreiking.

Handreiking voor huisarts en POH-GGZ

Om alcoholproblematiek en hiermee gerelateerde psychische klachten in de huisartsenzorg bespreekbaar te maken is deze handreiking ontwikkeld. Doel is om huisartsen en POH-ggz professionals in de praktijk te ondersteunen bij de zorgverlening door alcohol en psychische klachten uit de taboesfeer te halen en bespreekbaar te maken.

Download handreiking


Tweedelijnszorg

De tweedelijnszorg, waaronder ziekenhuizen en de ggz, is een belangrijke vindplaats voor mensen met alcoholproblematiek. Lees meer over Werkgroep Tweedelijnszorg

Volgens Henk-Marijn de Jonge, Maag-, darm-, leverarts in het Jeroen Boschziekenhuis, is alcoholpreventie enorm belangrijk.

“Het maakt écht uit dat je als dokter in je witte jas het alcoholgebruik met de patiënt bespreekt.”

“In het begin kan het heel lastig zijn om alcoholproblematiek te herkennen. Omdat het ontkend wordt, en omdat het soms heel subtiel is.” Volgens Hans Rode, psychiater, “zie je problematisch alcoholgebruik met name aan het veranderend functioneren van iemand. Er is een gedragsverandering waarneembaar.”

Handreiking Implementatie vroegsignalering alcoholproblematiek in ziekenhuizen

Deze gratis handreiking beschrijft de vier stappen om (vroeg)signalering van alcoholproblematiek te implementeren in het ziekenhuis.

Download handreiking

Handreiking: implementatie (vroeg) signalering alcoholproblematiek in de GGZ

Deze handreiking laat zien hoe GGZ-professionals (vroeg)signalering van alcoholproblematiek kunnen implementeren

Download handreiking


Werkgevers/werknemers

Leidinggevenden zijn vaak het beste in staat om problematiek te signaleren. Zij zien en spreken medewerkers op de werkvloer meestal regelmatig. Samen met HR-/vitaliteitsmanagers en vertrouwenspersonen kunnen zij getraind worden in vroegsignalering en gespreksvoering en waar nodig doorverwijzen naar de bedrijfsarts. Lees meer over de Werkgroep Werkgevers/werknemers

“Ik denk dat de bedrijfsarts in de werkrelatie bij uitstek degene is die het onderwerp alcoholproblematiek op de agenda kan krijgen.”

Volgens Gertjan Beens, bedrijfsarts, worden “alcoholproblemen in relatie tot werk én gezondheid vaak onderschat. De impact op beiden kan groot zijn.”

Lees meer over de Werkgroep Werkgevers/werknemers

ADM-Toolbox

De gratis Toolbox Alcohol-, Drugs- en Medicijnbeleid bestaat uit verschillende materialen die werkgevers, bedrijfs- en HR-managers kunnen helpen om een ADM-beleid te maken.

Download toolbox


Geboortezorg

Een verloskundige, verpleegkundige, huisarts, fertiliteitsarts of gynaecoloog kan tijdens een consult in gesprek gaan over de risico’s van alcoholgebruik voor, tijdens en na de zwangerschap.

Lees meer over de Taskforce Alcoholvrije Start

“We weten uit onderzoek dat 1 op de 20 vrouwen drinkt tijdens de zwangerschap.”

De sociale druk om toch, in min of meerdere mate, te drinken is groot. Sophie Rodenburg, beleidsadviseur geboortezorg KNOV, benadrukt dat één slokje alcohol al schadelijk kan zijn voor de baby. Daarom is ons advies om helemaal niet te drinken voor, tijdens en na de zwangerschap.

Toolbox Alcohol & Zwangerschap

Het project Alcoholvrije Start zet zich in voor een alcoholvrije start van kinderen. Het doel hiervan is dat de nulnorm wordt gehanteerd: drink helemaal geen alcohol bij een zwangerschapswens, tijdens de zwangerschap of na de zwangerschap tijdens het geven van borstvoeding. In de gratis toolbox Alcohol & zwangerschap zijn de reeds beschikbare materialen om met cliënten in gesprek te gaan opgenomen.

Download toolbox


Jeugd

Alcoholgebruik van minderjarigen kan herkend worden door ouders, schoolbegeleiders, de jeugd gezondheidszorg (JGZ) en zorgprofessionals van bijvoorbeeld de spoedeisende hulp en de kinderafdelingen van ziekenhuizen. Lees meer over de Werkgroep Jeugd

“We merken dat een duidelijk beleid de handelings-bekwaamheid echt vergroot.”

Volgens Petra van der Meij, preventiedeskundige jeugdverslaving is het belangrijk dat jongeren bewust worden van de mogelijke gevolgen van hun alcoholgebruik. Het bespreekbaar maken van het gebruik is de eerste stap. Hoe laat je de jongere eerlijk vertellen over het gebruik? Hoe doe je dit als zorgprofessional zonder veroordelend te zijn?

Lees meer over de Werkgroep Jeugd

Handreiking en werkkaarten voor Signalering, screening en kortdurende interventie van risicovol alcoholgebruik bij jongeren

Deze handreiking en bijbehorende werkkaarten bieden medewerkers op scholen en intermediairs op andere plaatsen waar jongeren hun vrije tijd doorbrengen (buurthuizen, jongerencentra, uitgaanscircuit, sportverenigingen), handvatten bij de signalering van risicovol alcoholgebruik bij jongeren, het bespreekbaar maken van het signaal met de jongere en het kennen en gebruik kunnen maken van adequate doorverwijs-mogelijkheden bij alcoholproblematiek. De handreiking beschrijft ook een kortdurende interventie voor risicovol alcoholgebruik en doorverwijsmogelijkheden tot zorg.

De handreiking vormt de basis om hulpmiddelen voor professionals te ontwikkelen bij vroegsignalering van risicovol alcoholgebruik door jongeren.

Download handreiking


Ouderen

Alcoholgebruik bij ouderen kan herkend worden door bijvoorbeeld naasten in de sociale omgeving, of op het werk en door eerste- en tweedelijnszorgverleners. Hier vindt u twee alcoholinterventies voor ouderen.

Vroegtijdig signaleren van alcoholproblematiek bij 55-plussers is heel belangrijk volgens Hans Dupont, preventiedeskundige bij Mondriaan, instelling voor verslavingszorg. “Omdat je de kwaliteit van leven van mensen enorm kunt bevorderen. Maar ook als je op wat grotere schaal kijkt ook de zorgkosten in Nederland enorm kunt beperken door vroeg te signaleren.”

Lees meer over de Werkgroep Ouderen

Moti55

Beoordeling: Goed onderbouwd
Beoordelaar: CGL Loket Gezond Leven
Omschrijving: Moti55 is een interventie ontwikkeld voor ouderen (55+) met (beginnende) problematiek rondom alcoholgebruik. Het doel is het minderen of hanteerbaar maken van het alcoholgebruik. De interventie omvat twee tot vier individuele bijeenkomsten waarbij er voorlichting wordt waarbij 55-plussers voorlichting krijgen over alcohol, inzicht krijgen in hun eigen gebruik en het probleem.
Meer informatieMoti55

Scroll naar boven