Alcoholproblematiek in het ziekenhuis en de ggz -

Alcoholproblematiek in het ziekenhuis

Alcoholproblematiek komt vaker voor bij ziekenhuispatiënten dan bij de algemene bevolking. Alcoholgebruik verhoogt het risico op bepaalde aandoeningen, zoals aandoeningen aan het spijsverteringskanaal. Om die reden worden mensen met een alcoholintoxicatie of een factuur na een val bij alcoholintoxicatie soms opgenomen op de Spoedeisende Eerste Hulp (SEH). Daarnaast is alcoholgebruik gerelateerd aan veel andere gezondheidsrisico’s, deze staan weergegeven in figuur 1.

Figuur 1. Gezondheidsrisico’s van (problematisch) alcoholgebruik.
Bron: **Zakkaart gezondheidsrisico’s en bespreken alcoholgebruik in ziekenhuizen**

Meer informatie over de gezondheidsrisico’s van alcoholgebruik zijn te vinden in het achtergronddocument.

Een interview met leverarts Bart Takkenberg over hoe hij in aanraking komt met alcoholproblematiek in het ziekenhuis en hoe hij hiermee omgaat is hier te vinden. In de video hieronder legt Maag Darm Leverarts Henk-Marijn de Jonge uit hoe hij te maken krijgt met alcoholproblematiek.

Daarnaast kan alcoholgebruik allerlei mentale en psychosociale problemen veroorzaken. Ook gaat problematisch alcoholgebruik vaak gepaard met andere psychische stoornissen, wat het complex maakt om deze separaat van elkaar te identificeren en behandelen.

Alcoholproblematiek in de GGZ

Alcoholgebruik hangt samen met allerlei mentale en psychosociale problemen. Ook gaat problematisch alcoholgebruik vaak gepaard met psychische stoornissen, wat het complex maakt om deze apart van elkaar te identificeren en behandelen. In figuur 2 staan de mentale en psychosociale risico’s van (problematisch) alcoholgebruik beschreven.

Figuur 2. Psychosociale en mentale risico’s van (problematisch) alcoholgebruik.
Bron: **Zakkaart gezondheidsrisico’s en bespreken alcoholgebruik in de GGZ**

Een uitgebreid overzicht met de risico’s van alcoholgebruik en samenhang met mentale en psychosociale problematiek is hier te vinden. Hieronder is een interview te zien met psychiater Hans Rode, waarin hij uitleg geeft over hoe zorgprofessionals in de GGZ in aanraking kunnen komen met alcoholproblematiek en hoe ze hiermee omgaan.

Hoe implementeer je (vroeg)signalering van alcoholproblematiek?

De Werkgroep Tweedelijn heeft twee algemene handreikingen ontwikkeld, namelijk voor ziekenhuizen en de GGZ. Hierin worden verschillende stappen beschreven die een zorgprofessional kan uitvoeren, om (vroeg)signalering van alcoholproblematiek te implementeren op de werkvloer.

Stappenplan voor in de ziekenhuizen
Het zorgpad voor vroegsignalering in de ziekenhuizen bestaat uit vier stappen:
1) case finding, 2) screening, 3) kortdurende interventie en stap 4) behandeling.
Hieronder lichten we elke stap kort toe.

Figuur 3. Stroomdiagram die in ziekenhuizen gebruikt kan worden bij het doorlopen van alle stappen

Stappenplan voor in de GGZ-instellingen
Het zorgpad voor vroegsignalering in ggz-instellingen bestaat uit drie stappen: 1) pre-screening (aanmelding), 2) screening (intake gesprek), 3) terugkoppeling naar en ondersteuning van client (adviesgesprek & behandeling). Hieronder lichten we elke stap kort toe.

Figuur 4. Stroomdiagram die in ggz-instellingen gebruikt kan worden bij het doorlopen van alle stappen

Op basis van de zakkaarten wordt ook een interactieve zakkaart ontworpen. Deze bevat informatie over beide producten, handige tools en relevante websites. De interactieve zakkaart is binnenkort te vinden via bit.ly/interactievezakkaart.

Producten en informatie voor de tweede lijn

Achtergronddocument: Risico’s van alcoholgebruik en samenhang van problematiek met alcoholgebruik

Om meer bewustwording te creëren over de schadelijke effecten van alcohol…

Factsheet netwerkaanpak
Jeroen Bosch Ziekenhuis

De factsheet beschrijft de verschillende stappen die op de klinische afdelingen…

Handreiking Implementatie vroegsignalering alcoholproblematiek in ziekenhuizen

Deze handreiking beschrijft de vier stappen om (vroeg)signalering van alcoholproblematiek te…

Handreiking: implementatie (vroeg)signalering alcoholproblematiek in de GGZ

Implementatiekaart netwerk: van spreekkamer naar leefstijlinterventie

Wat zijn de meest recente cijfers over alcoholgebruik onder jongeren en…

Implementatiekaart netwerk: van spreekkamer naar leefstijlinterventie
Handvatten voor het inrichten van een netwerk van professionals rondom het ziekenhuis …. voor leefstijlbegeleiding…

Implementatie (vroeg)signalering alcoholproblematiek voor GGZ-professionals in Nederland
Algemene handreiking voor GGZ-professionals in Nederland…

Zakkaart gezondheidsrisico’s en bespreken alcoholgebruik in de GGZ
Stap voor stap alcoholgebruik bespreekbaar maken…

Zakkaart gezondheidsrisico’s en alcoholgebruik in ziekenhuizen
Stap voor stap alcoholgebruik bespreekbaar maken…

Ga naar een overzicht van alcoholinterventies.

In de media

Literatuur

Biomarkers die duiden op alcoholproblematiek:
- Cabezas, J., Lucey, M. R., & Bataller, R. (2016). Biomarkers for monitoring alcohol use. Clinical Liver Disease, 8(3), 59.
- Gough, G., Heathers, L., Puckett, D., Westerhold, C., Ren, X., Yu, Z., … & Liangpunsakul, S. (2015). The utility of commonly used laboratory tests to screen for excessive alcohol use in clinical practice. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 39(8), 1493-1500.
Publicaties van leden van het SVA:
- van Loon, M., van Gaalen, A. C., van der Linden, M. C., & Hagestein-De Bruijn, C. (2017). Evaluation of screening and brief intervention for hazardous alcohol use integrated into clinical practice in an inner-city emergency department. European Journal of Emergency Medicine, 24(3), 224-229.
- van Loon, M., Van der Mast, R. C., van der Linden, M. C., & van Gaalen, F. A. (2020). Routine alcohol screening in the ED: unscreened patients have an increased risk for hazardous alcohol use. Emergency medicine journal, 37(4), 206-211.

Heeft u vragen over het (vroeg)signaleren van problematisch alcoholgebruik in de tweede lijn? Neem dan contact met ons op.

Alcoholproblematiek in het ziekenhuis en de ggz