. . . Jeugd en alcohol | binge drinken | SVA Gesprek en interventie bij jongeren

Gesprek en interventie bij jongeren

Als er sprake is van overmatig alcoholgebruik dan is het belangrijk om hierover direct in gesprek te gaan met de jongere of jong volwassene. Bij voorkeur gaat de persoon die het signaal heeft opgemerkt zelf het gesprek aan. Het eerste contact met de jongere heeft namelijk het meeste effect, vooral als dit op een open en laagdrempelige manier gebeurt.

Als het nodig is dan kan op verzoek van de signaleerder de (vaste) preventiewerker van de GGZ/Verslavingszorg het signaal met de jongere bespreken. Dit kan laagdrempelig op locatie, bijvoorbeeld op het schoolplein, op de sportvereniging, of op de vaste ‘hangplek’ van de jongere in kwestie.

Adviesgesprek

Als de preventiewerker het nodig vindt, dan kan hij/zij de jongere motiveren voor een adviesgesprek. Het adviesgesprek is een eenmalig gesprek dat erop gericht is om de jongere bewust en bezorgd te maken over het eigen alcoholgebruik. Tijdens het gesprek wordt gebruik gemaakt van een screeningsformulier. Ook wordt besproken hoe het alcoholgebruik teruggebracht kan worden en wordt beoordeeld of een doorverwijzing naar specifieke hulpverlening nodig is.

MOTI-4

Het Adviesgesprek kan ook dienen als doorleiding naar Moti-4. Deze interventie bestaat uit maximaal vier individuele bijeenkomsten van één uur, waarin de jongere samen met een preventiewerker zijn alcoholgebruik kritisch onderzoekt. In de gesprekken wordt eerst de ernst van de problematiek en het alcoholgebruik in kaart gebracht . De vervolggesprekken zijn gericht op kennisoverdracht, bewustwording en het versterken van de weerbaarheid van de jongere door middel van motiverende gespreksvoering. Het traject is op maat; de jongere bepaalt zelf hoe en waaraan hij/zij wil werken. Hij/zij wordt geholpen door de preventiewerker bij het opstellen van een plan van aanpak.

Lees meer over MOTI-4.

Betrekken van ouders

Naast het gesprek met de jongere vindt ook een gesprek met de ouders plaats. Het is altijd wenselijk om ouders te betrekken, bij jongeren van alle leeftijden. Ouders krijgen informatie over de effecten van alcohol en tips over hoe ze in de opvoeding aandacht kunnen besteden aan het onderwerp.

Aandachtspunten voor het betrekken van ouders en privacy

Neem in elk geval de volgende richtlijnen in acht:

De Wet op de Geneeskundige Behandel Overeenkomst (WGBO) geeft de volgende richtlijnen:

  • Bij 12 en 13 jarigen: ouders zijn leidend.
  • Bij 14 en 15 jarigen: de jongere is leidend.
  • Vanaf 16 jaar is toestemming van jongere nodig om ouders in te lichten.

Op basis van deze richtlijnen wordt het volgende aangeraden (zie ook figuur 1):

Bij 12 en 13 jarigen: een informeel gesprek tussen de jongere en een signaleerder hoeft niet aan de ouders gemeld te worden. In het geval het gesprek echter een formeler karakter krijgt (wanneer gesprekken met een preventiewerker volgen) moeten de ouders hiervan op de hoogte gebracht worden:

  • Uiterlijk informeren op het moment dat de jongere door de signaleerder (bijvoorbeeld een medewerker van school, een jongerenwerker, politie) verwezen wordt naar een preventiewerker.
  • Uiterlijk informeren na signalering door een preventiewerker waarna hij/zij verdere gesprekken aangaat met de jongere. Dit betreft de situatie dat een preventiewerker zelf een signaleerdersrol aanneemt door zijn werk. Bijvoorbeeld op een schoolplein, in een jongerenaccomodatie, tijdens een regulier spreekuur van preventiewerkers op school of in andere settings waar jongeren komen.

Bij 14 en 15 jarigen: uiterlijk informeren na een eerste preventief gesprek zonder behandelovereenkomst2.

Aangeraden wordt om ouders van jongeren van 14 en 15 jaar niet direct bij het eerste preventief contact met de jongere te informeren, maar eerst een inventariserend gesprek te voeren om het vermoeden van riskant alcoholgebruik na te gaan. Mogelijk is er niets aan de hand, of wil de jongere de ouders nog niet inlichten over de situatie. Wanneer dit namelijk te snel gebeurt, is er een risico om de jongere of zijn/haar vertrouwen te verliezen. De preventiewerker overlegt met de jongere op welke manier ouders ingelicht en betrokken worden.

Bij 16 jaar en ouder: ouders hoeven wettelijk gezien niet ingelicht te worden. Maar het kan wel wenselijk zijn, vooral bij minderjarigen die nog thuis wonen. De jongere moet hiervoor wel toestemming geven.

Toelichting

Volgens de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) hebben ouders recht op informatie wanneer zij toestemming moeten geven voor een behandeling van hun kind (in dit geval een preventief gesprek). Deze op informatie gebaseerde toestemming wordt ‘informed consent’ genoemd. Bij kinderen in de leeftijd 12 tot 16 jaar geven zowel de ouders als de jongeren zelf toestemming. Dit betekent dat zij beiden geïnformeerd moeten worden. Het geven van informatie aan de ouders kan alleen geweigerd worden wanneer dit in het belang is van het kind. Vanaf 16 jaar wordt een jongere handelingsbekwaam geacht en kan hij/zij zelfstandig toestemming geven voor een behandeling, zonder dat de ouders ingelicht moeten worden3.

Volgens de WGBO is er officieel geen sprake van een behandelovereenkomst wanneer een jongere één of meerdere gesprekken met een preventiewerker heeft zonder officieel aangemeld te zijn bij de GGZ/verslavingszorg. Hoewel in deze gevallen de WGBO dus nog niet van kracht is, wordt aangeraden om wel de richtlijn van deze wet aan te houden bij het informeren van de ouders.

Figuur 1: Aanbevelingen betrekken van ouders vanuit de Wet op de Geneeskundige Behandel Overeenkomst (WGBO).

Schema van protocol betrekken van ouders bij (vermoeden) van alcoholgebruik
Aanbevelingen betrekken van ouders vanuit de Wet op de Geneeskundige Behandel Overeenkomst (WGBO).

Producten en meer informatie

Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming

De richtlijnen geven onderbouwde aanbevelingen op basis van wetenschap, praktijkkennis van professionals en ervaringskennis van cliënten.

Werkkaart Risicovol alcoholgebruik studenten hbo/wo EN

Deze werkkaarten helpen je bij het herkennen van risicovol alcoholgebruik bij…

7 redenen om in gesprek te gaan over alcoholgebruik

Veel problemen en zorgen die komen door alcoholgebruik zijn te voorkomen.…

OPROEP: deelnemers gezocht voor focusgroep vroegsignalering alcoholproblematiek

Ben je een zorgprofessional en heb je te maken met het…

Handreiking ‘Signalering, screening en kortdurende interventie van risicovol alcoholgebruik bij Studenten 2022’

Deze handreiking helpt je bij het herkennen van risicovol alcoholgebruik bij…

Werkkaart Risicovol alcoholgebruik studenten hbo/wo NL

Deze werkkaarten helpen je bij het herkennen van risicovol alcoholgebruik bij…

Bekijk de interventies speciaal voor de jeugd.

Heeft u vragen over het signaleren van problematisch alcoholgebruik in de eerste lijn? Neem dan contact met ons op.

Scroll naar boven